Lao động nữ mang thai được hưởng những quyền lợi nào?

Bộ luật Lao động hiện hành đã có những quy định cụ thể về những quyền lợi dành cho lao động nữ mang thai nhằm đảm bảo sức khỏe để làm việc hiệu quả. Vậy lao động nữ mang thai được hưởng những quyền lợi như thế nào? Cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây.

1. Lao động nữ mang thai sẽ không bị bắt buộc làm đêm, làm thêm giờ, công tác xa

Theo khoản 1 Điều 137 Bộ luật Lao động năm 2019 quy định như sau:

Người sử dụng lao động không được sử dụng người lao động làm việc ban đêm, làm thêm giờ và đi công tác xa trong trường hợp sau đây:

a) Mang thai từ tháng thứ 07 hoặc từ tháng thứ 06 nếu làm việc ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo;

b) Đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi, trừ trường hợp được người lao động đồng ý.

Theo đó, người sử dụng lao động không được sử dụng người lao động nữ mang thai làm việc ban đêm, làm thêm giờ và đi công tác xa trong trường hợp sau:

- Lao động nữ mang thai tháng thứ bảy trở đi;

- Lao động nữ mang thai tháng thứ sáu trở đi nếu làm việc ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. 

Đồng nghĩa với việc lao động nữ mang thai dưới 07 tháng hoặc dưới 06 tháng (đối với công việc ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo) vẫn có thể phải làm đêm, đi công tác xa theo sự sắp xếp của người sử dụng lao động. Tuy nhiên, tại điểm a khoản 2 Điều 107 Bộ luật Lao động năm 2019, người sử dụng lao động chỉ được sử dụng người lao động làm thêm giờ nếu người đó đồng ý.

2. Lao động nữ đang mang thai không bị đơn phương chấm dứt hợp đồng 

Theo khoản 3 Điều 137 Bộ luật Lao động 2019 quy định người sử dụng lao động không được sa thải hoặc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đối với người lao động vì lý do mang thai trừ trường hợp người sử dụng lao động là cá nhân chết, bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, mất tích hoặc đã chết hoặc người sử dụng lao động không phải là cá nhân chấm dứt hoạt động hoặc bị cơ quan chuyên môn về đăng ký kinh doanh thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ra thông báo không có người đại diện theo pháp luật, người được ủy quyền thực hiện quyền và nghĩa vụ của người đại diện theo pháp luật. Trong trường hợp hợp đồng lao động hết hạn trong thời gian lao động nữ mang thai thì được ưu tiên giao kết hợp đồng lao động mới. 

Nếu lao động nữ mang thai bị đơn phương chấm dứt hợp đồng trái luật thì người sử dụng lao động phải nhận lại người lao động trở lại làm việc, đồng thời phải thanh toán các khoản tổn thất, bồi thường cho người lao động theo đúng quy định tại Điều 41 Bộ luật Lao động năm 2019. 

3. Lao động nữ mang thai có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng hay không?

Lao động nữ mang thai có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng hay không? (Ảnh minh họa)

Bên cạnh việc quy định cấm người sử dụng lao động không được đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động thì Bộ luật Lao động 2019 cũng đồng thời trao cho lao động nữ mang thai quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động. 

Cụ thể tại khoản 1 Điều 138 Bộ luật Lao động 2019 quy định như sau: 

Lao động nữ mang thai nếu có xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền về việc tiếp tục làm việc sẽ ảnh hưởng xấu tới thai nhi thì có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động hoặc tạm hoãn thực hiện hợp đồng lao động.

Trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động hoặc tạm hoãn thực hiện hợp đồng lao động thì phải thông báo cho người sử dụng lao động kèm theo xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền về việc tiếp tục làm việc sẽ ảnh hưởng xấu tới thai nhi.

Theo đó, lao động nữ mang thai nếu tiếp tục làm việc sẽ có ảnh hưởng xấu tới thai nhi và phải có xác nhận của cơ sở khám chữa bệnh thì có thể đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động. Trường hợp này được coi là đơn phương chấm dứt hợp đồng hợp pháp. Khi đó, người lao động sẽ được hưởng trợ cấp thôi việc nếu đã làm việc thường xuyên cho người sử dụng lao động từ đủ 12 tháng trở lên theo quy định tại Điều 46 BLLĐ năm 2019.

4. Lao động nữ mang thai không bị xử lý kỷ luật lao động 

Căn cứ điểm d khoản 4 Điều 122 Bộ luật Lao động 2019 quy định người sử dụng lao động không được xử lý kỷ luật đối với người lao động đang trong quá trình mang thai. Do đó, nếu người lao động nữ mang thai vi phạm kỷ luật sẽ không bị xử lý. Tuy nhiên, vì thời hiệu xử lý kỷ luật lao động có thể kéo dài nên lao động nữ mang thai cũng có thể bị xử lý kỷ luật nếu hết thời gian mang thai.

Tại Điều 123 BLLĐ năm 2019, thời hiệu xử lý kỷ luật lao động là 06 tháng kể từ ngày xảy ra hành vi vi phạm; trường hợp đặc biệt là 12 tháng. Khi hết thời gian người lao động mang thai; nghỉ thai sản, nuôi con dưới 12 tháng, nếu hết thời hiệu hoặc còn thời hiệu nhưng không đủ 60 ngày thì được kéo dài thời hiệu nhưng không quá 60 ngày.

5. Lao động nữ mang thai được chuyển công việc nhẹ hơn hoặc giảm giờ 01 giờ làm việc hằng ngày

Trước đây theo quy định của Bộ luật Lao động 2012 thì lao động nữ làm công việc nặng nhọc mà mang thai phải chờ tới tháng thứ 07 mới được giảm giờ làm hoặc chuyển công việc nhẹ hơn.

Hiện nay, theo Bộ luật Lao động 2019 đã có quy định mới thì người lao động làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc làm nghề, công việc có ảnh hưởng xấu tới chức năng sinh sản và nuôi con nếu mang thai và có thông báo cho người sử dụng lao động biết thì sẽ được chuyển làm công việc khác an toàn hơn hoặc giảm 01 giờ làm việc.

Khi đó, lao động nữ trong trường hợp này sẽ được làm công việc nhẹ hơn, an toàn hơn hoặc giảm bớt 01 giờ làm việc hằng ngày mà không bị cắt giảm tiền lương và quyền, lợi ích cho đến hết thời gian nuôi con dưới 12 tháng tuổi (căn cứ khoản 2 Điều 137 BLLĐ năm 2019).

6. Lao động nữ mang thai được nghỉ thai sản trước bao nhiêu tháng?

Theo quy định tại khoản 1 Điều 139 BLLĐ năm 2019, lao động nữ được nghỉ thai sản trước và sau khi sinh con là 06 tháng; thời gian nghỉ trước khi sinh không quá 02 tháng. Trường hợp lao động nữ sinh đôi trở lên thì tính từ con thứ 02 trở đi, cứ mỗi con, người mẹ được nghỉ thêm 01 tháng.

Ngoài những quyền lợi theo Bộ luật Lao động năm 2019 đã nêu ở trên, lao động nữ mang thai còn được hưởng những quyền lợi tương ứng trong chế độ thai sản của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 như: Nghỉ khám thai được hưởng trợ cấp; Được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản khi sảy thai, thai chết lưu,…