Những quy định cần biết về quyền nuôi con khi ly hôn

Khi ly hôn, việc giành quyền nuôi con là vấn đề cực kỳ quan trọng. Bài viết này sẽ tổng hợp những quy định về quyền nuôi con khi ly hôn mà cha mẹ nên biết.

1. Pháp luật quy định quyền nuôi con khi ly hôn

Theo pháp luật hiện hành thì sau ly hôn cha mẹ vẫn có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để nuôi mình theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình 2014, Bộ luật dân sự 2015 và các luật khác.

Như vậy, dù đã ly hôn nhưng cha mẹ vẫn có quyền và nghĩa vụ trong nom, chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục đối với con khi con thuộc một trong ba trường hợp sau:

- Con chưa thành niên: con chưa thành niên theo Bộ luật dân sự là những người chưa đủ 18 tuổi;

- Con đã thành niên nhưng mất năng lực hành vi dân sự: trường hợp này là những người đã từ đủ 18 tuổi trở lên nhưng lại thuộc một trong các trường hợp bị mất năng lực hành vi dân sự theo quy định tại Điều 22 Bộ luật dân sự năm 2015;

- Con đã thành niên nhưng không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.

2. Ai là người trực tiếp thực hiện quyền nuôi con khi ly hôn?

Ai là người trực tiếp thực hiện quyền nuôi con khi ly hôn? (Ảnh minh họa)

Theo quy định tại Điều 81 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 thì vợ, chồng sẽ thỏa thuận nuôi con sau ly hôn. Trường hợp không thỏa thuận được thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con; nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con.

Việc quyết định ai có quyền nuôi con khi ly hôn khi vợ chồng không thỏa thuận được quyền nuôi con sẽ được Toà dựa vào các yếu tố như: chỗ ở, thu nhập, thời gian chăm sóc con,… của mỗi bên, nhằm đảm bảo quyền lợi về mọi mặt của con. Theo đó, người được nuôi con phải chứng minh được trước Tòa án về bản thân sẽ cung cấp môi trường thuận lợi nhất cho sự phát triển của con và có đủ các điều kiện đảm bảo cả về kinh tế lẫn tinh thần đáp ứng cho yêu cầu phát triển bình thường của người con; người được nuôi con phải chứng minh mình có đủ điều kiện vật chất về thu nhập, tài sản, nơi ở ổn định… về tinh thần (có đủ thời gian để ở bên con, chăm sóc, nuôi dưỡng con, luôn phải đặt con lên hàng đầu…) để con có cuộc sống ổn định và phát triển hơn bên không được nuôi con.

Trường hợp con dưới 03 tuổi, mặc định quyền nuôi con thuộc về người mẹ, trừ khi người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác.

3. Các trường hợp bị Toà án hạn chế quyền thăm nuôi con

Điều 85 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định các trường hợp sau đây sẽ bị Tòa án hạn chế quyền thăm nom con gồm:

- Bị kết án về một trong các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con với lỗi cố ý;

- Có hành vi vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con;

- Phá tài sản của con;

- Có lối sống đồi trụy;

- Xúi giục, ép buộc con làm những việc trái pháp luật, trái đạo đức xã hội.

4. Nghĩa vụ cấp dưỡng của cha mẹ đối với con

Điều 110 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định:

Cha, mẹ có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con chưa thành niên, con đã thành niên không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình trong trường hợp không sống chung với con hoặc sống chung với con nhưng vi phạm nghĩa vụ nuôi dưỡng con.

Theo đó, khi ly hôn, người không trực tiếp nuôi con sẽ phải có trách nhiệm cấp dưỡng nuôi con cho đến khi con thành niên và có khả năng lao động hoặc có tài sản để tự nuôi mình.

Trước hết, mức cấp dưỡng sẽ do hai bên (cha và mẹ) thỏa thuận căn cứ vào thu nhập thực tế, khả năng tài chính của người cấp dưỡng cũng như nhu cầu chi tiêu của người con. Đặc biệt, khi có lý do chính đáng, mức cấp dưỡng có thể thay đổi. Việc thay đổi mức cấp dưỡng cũng do các bên thỏa thuận. Chỉ khi không thể thỏa thuận được, Tòa án mới quyết định áp dụng mức cấp dưỡng cho các bên. Các phương thức cấp dưỡng cũng khá linh hoạt, có thể cấp dưỡng định kỳ hàng tháng, hàng quý, nửa năm, hàng năm hoặc một lần. Phương thức cấp dưỡng do các bên thỏa thuận.

5. Trường hợp nào được giành lại quyền nuôi con khi ly hôn

Sau ly hôn quyền được trực tiếp nuôi dưỡng con cái không phải lúc nào cũng cố định. Điều 84 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định các trường hợp sau đây được thay đổi quyền nuôi con sau ly hôn:

- Khi cha mẹ có thỏa thuận về việc thay đổi người nuôi con.

- Nếu con trên 7 tuổi thì khi đổi người nuôi con phải hỏi ý kiến của con.

- Cha hoặc mẹ có quyền yêu cầu nếu thấy người còn lại không còn đủ khả năng và điều kiện để chăm sóc và mang đến cho con lợi ích tốt nhất nữa.

- Nếu cả cha mẹ đều không có đủ điều kiện để nuôi dạy con thì Tòa sẽ quyết định trao quyền nuôi con cho người giám hộ.

6. Về xử lý khi vi phạm các quy định về quyền nuôi con khi ly hôn

6.1. Xử phạt hành chính

Theo quy định tại Điều 56, Điều 57 Nghị đinh 144/2021/NĐ-CP, mức xử phạt đối với các hành vi vi phạm về quyền nuôi con sau ly hôn được quy định cụ thể như sau:

- Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi ngăn cản quyền thăm nom, chăm sóc giữa ông, bà và cháu; giữa cha, mẹ và con, trừ trường hợp cha mẹ bị hạn chế quyền thăm nom con theo quyết định của tòa án; giữa vợ và chồng; giữa anh, chị, em với nhau.

- Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với một trong những hành vi:

• Từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng giữa vợ và chồng sau khi ly hôn; từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ nuôi dưỡng giữa anh, chị, em với nhau, giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu theo quy định của pháp luật;
• Từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng, nuôi dưỡng cha, mẹ; nghĩa vụ cấp dưỡng, chăm sóc con sau khi ly hôn theo quy định của pháp luật.

6.2. Xử lý hình sự

Điều 380 Bộ luật Hình sự 2015 quy định, khi đã có quyết định của Tòa án yêu cầu cha hoặc mẹ phải có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con nhưng không thực hiện bản án mặc dù có đủ điều kiện và đã bị áp dụng biện pháp cưỡng chế thì có thể bị phạt tối đa 5 năm tù giam.

Ngoài ra, Điều 186 Bộ luật Hình sự 2015 còn quy định nếu việc trốn tránh hoặc từ chối nghĩa vụ cấp dưỡng của cha mẹ khiến người con lâm vào tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe thì có thể bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.

7. Vợ/chồng ngoại tình sau ly hôn có được quyền nuôi con?

Hiện nay luật không có bất cứ quy định nào về việc vợ/chồng ngoại tình thì sẽ không được giành quyền nuôi con sau ly hôn.

Theo đó, cha và mẹ sẽ là người thoả thuận ai là người nuôi con sau ly hôn. Nếu có tranh chấp quyền nuôi con sau ly hôn thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con.

Lưu ý:

- Nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con.

- Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.

8. Quy định về thăm nuôi con sau ly hôn

Theo điều 82 Luật Hôn nhân và gia đình 2014, quyền thăm nom con sau khi ly hôn khi không trực tiếp nuôi con vừa là quyền lợi, vừa là nghĩa vụ mang tính bắt buộc của cha mẹ. Sau khi ly hôn, người không trực tiếp nuôi con có quyền, nghĩa vụ thăm nom con mà không ai được cản trở.

Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con lạm dụng việc thăm nom để cản trở hoặc gây ảnh hưởng xấu đến việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con thì người trực tiếp nuôi con có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quyền thăm nom con của người đó.

9. Tư vấn quyền nuôi con khi ly hôn

Nếu bạn cần dịch vụ luật sư tư vấn và giải quyết tranh chấp hôn nhân gia đình, tư vấn giành quyền nuôi con hãy liên hệ chúng tôi để được hỗ trợ với chi phí hợp lý nhất.

Với đội ngũ Luật sư uy tín, trình độ chuyên môn cao và giàu kinh nghiệm, chúng tôi sẵn sàng giải đáp vướng mắc và hỗ trợ vấn đề mà bạn đang gặp phải trong quá trình ly hôn.

Luatsu.com - Nền tảng kết nối dịch vụ pháp lý toàn quốc dễ dàng, tin cậy! Luatsu.com được biết đến với tư cách là đơn vị hàng đầu trong kết nối chủ động với các Luật sư uy tín, chuyên nghiệp trên toàn quốc; cung cấp dịch vụ pháp lý tiêu chuẩn, tiện lợi, nhanh chóng;… và hơn thế nữa. Luatsu.com cam kết mang đến cho khách hàng sự lựa chọn tốt nhất với đội ngũ Luật sư giàu kinh nghiệm, và thành tựu trong việc tư vấn pháp lý và tranh tụng trong các lĩnh vực như: hôn nhân gia đình, đất đai, di chúc - thừa kế, doanh nghiệp, lao động, sở hữu trí tuệ,... đã và đang nhận được sự tín nhiệm, đánh giá cao từ rất nhiều khách hàng trong và ngoài nước.  Hãy gọi ngay cho Luatsu.com qua HOTLINE: 1900 633437 hoặc để lại thông tin đăng ký để được chúng tôi hỗ trợ nhanh chóng và kịp thời nhất!