Cover bài hát có vi phạm bản quyền không?

Hiện nay, việc cover bài hát đang là hiện tượng diễn ra phổ biến trên các trang mạng xã hội như Youtube, TikTok,.. Tuy nhiên, việc cover bài hát của người khác có vi phạm bản quyền không? Pháp luật quy định về vấn đề này như thế nào? Cùng Luatsu.com tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

1. Cover bài hát được hiểu như thế nào?

Cụm từ “Cover” không còn xa lạ với giới trẻ hiện nay thích cover lại các bài nhạc nổi tiếng để đăng Facebook, Youtube, TikTok nhằm bắt kịp xu hướng và đã thành xu thế hiện nay. Cover bài hát là việc một cá nhân hoặc nhóm người hát lại một ca khúc đã có sẵn được phát hành hay một ca khúc nổi tiếng được đăng ký bản quyền dựa trên giai điệu, ngôn từ của bản gốc. Ngoài ra, bản cover có thể được hòa âm, phối khí thêm hoặc viết lại lời mới dựa trên nền nhạc gốc. 

2. Cover bài hát có vi phạm bản quyền không?

Luật sở hữu trí tuệ được ban hành nhằm mục đích bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức trong việc sáng tạo, chế tác ra các sản phẩm và luôn tôn trọng việc sáng tạo nghệ thuật không ngừng nghỉ của các tác giả thông qua việc bảo hộ đối với tác phẩm. 

Theo quy định tại Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2019 thì âm nhạc là một trong những tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả và theo khoản 1 Điều 16 Luật này quy định ca sĩ trình bày bài hát đó sẽ được bảo hộ quyền liên quan.

Đối với việc cover bài hát thì tác phẩm cover sẽ được xem như là một tác phẩm phái sinh của tác phẩm gốc và được quy định tại Khoản 8 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2009 và năm 2019), cụ thể như sau:

Điều 4. Giải thích từ ngữ

8. Tác phẩm phái sinh là tác phẩm dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, tác phẩm phóng tác, cải biên, chuyển thể, biên soạn, chú giải, tuyển chọn.

Do đó, nếu muốn được cover bài hát của người khác bắt buộc phải có sự cho phép của tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả, dù trong trường hợp nào thì việc dùng ca khúc cũng phải:

- Không được làm ảnh hưởng đến việc khai thác bình thường bài hát;

- Không gây hại đến quyền của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả;

- Phải ghi đầy đủ tên tác giả, nguồn gốc, xuất xứ của bài hát.

- Phải xin phép và trả tiền nhuận bút, thù lao, các quyền lợi vật chất khác cho chủ sở hữu quyền tác giả.

Theo quy định của Luật sở hữu trí tuệ 2005 thì quyền làm tác phẩm phái sinh là một trong những quyền tài sản mà luật ghi nhận dành cho chủ sở hữu quyền tác giả, cho nên ai muốn sử dụng quyền này phải xin phép và trả tiền thù lao, nhuận bút... cho chủ sở hữu. Điều này được cụ thể hóa tại Điều 20 của Luật sở hữu trí tuệ 2005 như sau:

Điều 20. Quyền tài sản

1. Quyền tài sản bao gồm các quyền sau đây:

a) Làm tác phẩm phái sinh;

[...]

3. Tổ chức, cá nhân khi khai thác, sử dụng một, một số hoặc toàn bộ các quyền quy định tại khoản 1 Điều này và khoản 3 Điều 19 của Luật này phải xin phép và trả tiền nhuận bút, thù lao, các quyền lợi vật chất khác cho chủ sở hữu quyền tác giả.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, cá nhân, tổ chức thực hiện cover bài hát không cần phải xin phép hay phải trả thù lao, nhuận bút... cho chủ sở hữu quyền tác giả bài hát đó. Cụ thể các trường hợp sau:

- Chuyển tác phẩm sang chữ nổi, hoặc ngôn ngữ khác cho người khiếm thị;

- Nhằm mục đích nghiên cứu khoa học, giảng dạy của cá nhân;

- Tác phẩm gốc đã trở thành tác phẩm của công chúng (sau khi hết thời hạn bảo hộ tác phẩm là 50 năm kể từ khi tác giả chết)

Như vậy, pháp luật quy định các điều khoản để người cover bài hát phải tuân theo các điều kiện mà luật sở hữu trí tuệ đặt ra. Chỉ cần người cover bài hát đáp ứng được các điều kiện nêu trên thì việc cover bài hát sẽ hợp pháp. Ngược lại, trong trường hợp người cover bài hát không xin phép tác giả, tác giả không đồng ý mà đã cover và không thuộc trường hợp không phải xin phép thì được xem là hành vi xâm phạm quyền tác giả và sẽ bị xử lý theo pháp luật. 

3. Cover bài hát vi phạm bản quyền bị xử phạt như thế nào?

Cover bài hát vi phạm bản quyền bị xử phạt như thế nào? (Ảnh minh họa)

Cá nhân, tổ chức thực hiện cover bài hát vi phạm bản quyền hay không được sự cho phép của chủ sở hữu quyền tác giả của bài hát đó có thể bị xử phạt hành chính với mức tiền từ 5.000.000 - 10.000.000 đồng kèm theo đó là phải gỡ bỏ bản cover đó trên Internet cũng như trên các phương tiện kỹ thuật số khác. Điều này được cụ thể hóa tại Điều 12 Nghị định 131/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về quyền tác giả, quyền liên quan như sau:

Điều 12. Hành vi xâm phạm quyền làm tác phẩm phái sinh

1. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.

2. Biện pháp khắc phục hậu quả:

Buộc dỡ bỏ bản sao tác phẩm vi phạm dưới hình thức điện tử, trên môi trường Internet và kỹ thuật số đối với hành vi quy định tại Khoản 1 Điều này.

Ngoài ra, trong trường hợp cá nhân, tổ chức cover bài hát trực tiếp trước công chúng nhưng không được sự đồng ý cho phép của tác giả thì người biểu diễn bị xử phạt theo Còn đối với những trường hợp hát cover bài hát trực tiếp trước công chúng nhưng không được sự đồng ý cho phép của tác giả, thì người biểu diễn có thể bị xử phạt theo quy định tại Điều 13 Nghị định 131/2013/NĐ-CP như sau: 

Điều 13. Hành vi xâm phạm quyền cho phép biểu diễn tác phẩm trước công chúng

1. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi biểu diễn trực tiếp tác phẩm trước công chúng mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả theo quy định.

2. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với hành vi biểu diễn tác phẩm thông qua các chương trình ghi âm, ghi hình hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào mà công chúng có thể tiếp cận được mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả theo quy định.

3. Biện pháp khắc phục hậu quả:

Buộc dỡ bỏ bản sao bản ghi âm, ghi hình vi phạm đối với hành vi quy định tại Khoản 2 Điều này.

Theo đó, nếu cover bài hát dùng để biểu diễn trực tiếp trước công chúng mà không được phép của tác giả hoặc chủ sở hữu thì sẽ bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng. Không dừng lại ở đó, nếu bản cover mà được truyền tải tới công chúng thông qua các thiết bị ghi âm, ghi hình, các phương tiện kỹ thuật khác hay thông qua mạng internet, thì người biểu diễn có thể bị xử phạt từ 10 tới 15 triệu đồng, đồng thời phải khắc phục hậu quả bằng việc gỡ bỏ tác phẩm vi phạm.

Như vậy, nhằm mục đích tránh vi phạm pháp luật thì người cover bài hát nên lưu ý cho dù bài hát đó có nổi tiếng hay không thì cũng nên xin phép tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả được phép cover bài hát. Hiện nay, đã có không ít cá nhân thậm chí là ca sĩ nổi tiếng thực hiện cover bài hát mà không xin phép chủ sở hữu quyền tác giả bài hát đã bị pháp luật xử lý và phải bồi thường cho chủ sở hữu một khoản tiền không nhỏ cho tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả. Hy vọng, qua bài viết trên sẽ đem lại những thông tin hữu ích cho quý đọc giả trong việc cover các bài hát mà không bị vi phạm pháp luật.